Belangen rond Nexperia

Op 30 september greep deze minister stevig in bij chipmaker Nexperia. Er werd zelfs een oorlogswet voor uit de mottenballen gehaald. Tijdens dit debat richt ik me namens de SGP eerst op een korte terugblik, om daarna vooruit te blikken.

Terugblik
De SGP staat voor een robuuste economie mét een sterke chipsector. Het is daarom te prijzen dat de minister daar bovenop zit, en waakt over de Nederlandse belangen. We kunnen niet met lede ogen toekijken hoe patenten en fabrieken zomaar uit Nederland verdwijnen.

• Welke concrete signalen had het kabinet voordat het ingreep?

Doel van de ingreep was: risico’s voor de Europese en Nederlandse economie wegnemen en de stabiliteit van het bedrijf waarborgen, teneinde een risicovolle strategische afhankelijkheid te voorkomen, las ik in één van de Kamerbrieven.

• In hoeverre is dat doel gerealiseerd, en welke bedreigingen ziet de regering momenteel nog?

Deze actie heeft ook stevige reacties opgeleverd: een Chinees exportverbod, nog meer problemen voor de auto-industrie en een diplomatieke rel waren het gevolg.

• Ik hoor graag hoe de minister zelf reflecteert op de diplomatieke en geopolitieke gevolgen van zijn besluit.
• En wat gaat hij doen om de zorgen naar aanleiding van zijn handelen bij de halfgeleidersector en andere internationaal opererende ondernemingen weg te nemen?

Er lopen ook gesprekken over door China ingestelde heffingen op varkensvlees, die Nederlandse landbouw- en voedselproducenten hard raken.

• Wordt dit dossier ook meegenomen in de besprekingen met de Chinese overheid?

Vooruitblik
Dat brengt mij bij de blik vooruit. De minister is in gesprek met de Chinese regering over een duurzame oplossing.

• Is daar inmiddels zicht op, en aan welke randvoorwaarden moet die volgens hem voldoen?
• Wanneer worden de uitkomsten van het onderzoek van de Ondernemingskamer verwacht, en welke betekenis kan dat hebben voor het vervolg van het proces?

Het is nu zaak vooral lessen te trekken. In 2017 kwam het moederbedrijf van Nexperia in Chinese handen, terwijl we daar nu toch wel grote vraagtekens bij kunnen plaatsen.

• Hoe kijkt de minister, met de kennis van nu, daarop terug?

De geopolitieke context is veranderd, en dat vraagt ook dat we als Nederland scherper opkomen voor de Nederlandse belangen. Nederland moet zich niet langer opstellen als het naïefste jongetje van de klas, maar de eigen bedrijven, kennis en intellectuele eigendommen proactief beschermen. Dat heeft deze zaak wel duidelijk gemaakt. Toch is ingrijpen op deze manier echt een middel dat je alleen inzet in uiterste gevallen. Beter is het te kijken hoe wet- en regelgeving hierop aangepast kan en moet worden, zodat het toezicht op risicovolle buitenlandse investeringen wordt aangescherpt.

• Is het kabinet inmiddels een onderzoek gestart naar hoe de Nederlandse strategische belangen beter kunnen worden beschermd om dergelijke ingrepen te voorkomen?
• Wat is daar in wet- en regelgeving voor nodig?
• En welke (toekomstige) risico’s op andere strategische gebieden ziet het kabinet? Ik denk aan AI of voedseltechnologie.

Ook Europees moet er een krachtiger weerwoord komen op dergelijk invasief optreden. De EU Chips Act was het Europese antwoord op de te grote afhankelijkheid van landen als China, maar ook die wet heeft dit niet tegen kunnen houden.

Wijsheid
Niemand heeft de wijsheid in pacht, zeker niet in dit soort kwesties waar nationale economische belangen en geopolitieke belangen door elkaar heen lopen. Dat besef maakt ook voorzichtig in onze oordeelsvorming. Zeker als we bedenken dat deze minister te maken heeft met de erfenis van jarenlange naïviteit als het gaat om de overname van strategische bedrijven. We weten niet wat er was gebeurd als het anders was gelopen, maar een minister moet handelen met de kennis die hij op dat moment heeft en een inschatting maken van de risico’s. Voor nu is het vooral zaak de blik vooruit te richten en lessen te trekken.