Invasie van ziekteverwekkers

"In onze westerse wereld moeten wij beseffen dat er een invasie van ziekteverwekkers ophanden is."

Ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van de SGP in 2008 organiseerde het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP indertijd een lezingenserie. Dr. Ruth Seldenrijk, destijds directeur van de Nederlanse Patiënten Vereniging, verzorgde op 2 april 2008 een bijdrage over de gezondheidszorg. Een onderdeel uit zijn lezing blijkt nog geen twaalf jaar later realiteit te zijn. Het coronavirus is onder ons. En we hebben er (nog?) geen afweer tegen. Met het oog daarop pleitte dr. Seldenrijk voor veel meer aandacht voor hygiëne en voor versterking van het menselijke afweersysteem.

Eeuw van infectieziekten

"We zijn de 21ste eeuw van de infectieziekten ingegaan. Daarvan zal de omvang niet onderdoen voor de pest van weleer, waaraan bijna iedereen die de epidemieën overleefde doden had te betreuren. Bacteriën lachen zogezegd om onze antibiotica, zodanig zelfs, dat er sprake is van een wapenwedloop tussen mens en microbe. Mefloquine (Lariam®) was eind vorige eeuw één van de laatste middelen tegen malaria; bij 60 procent van de malariastammen die voorkomen in het grensgebied tussen Thailand en Cambodja heeft het nu al geen enkel effect meer. Inmiddels is een oud middel van stal gehaald, waartegen de resistentie gelukkig was verdwenen.

Tegen griep gebruiken we wereldwijd de virusremmer oseltamivir (Tamiflu®). Bij grootschalig gebruik komt het ongehinderd en onaantastbaar in oppervlaktewater. Dat heeft gevolgen voor wilde eenden die een belangrijke bron voor influenza-A-virussen zijn. Daardoor kan een zeer gevaarlijk virus ontstaan, dat al bij ontstaan resistent is tegen het belangrijkste antivirale griepmiddel waarover de wereld momenteel beschikt. Tegen gangbare medicijnen resistente tuberculose of tbc rukt nog sneller op dan deskundigen al vreesden. Dat zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in een rapport van februari 2008.

Om nog een voorbeeld te noemen: alle twaalfjarige meisjes worden vanaf september 2009 wellicht een vaccinatie aangeboden tegen HPV-infecties. Dat beschermt tegen baarmoederhalskanker, veroorzaakt door een virus dat bij intiem seksueel contact wordt overgedragen. Hoe verhoudt deze vaccinatie zich tot een verantwoorde seksuele moraal? Ongeveer 80 procent van de Nederlanders wordt ooit besmet, en dan baat vaccinatie niet meer: de ziekte verschijnt 15-20 jaar later. Wél hebben we een relatief heel goed bevolkingsonderzoek (met uitstrijkjes relatief gemakkelijk en vroeg op te sporen) en is de sterfte aan baarmoederhalskanker bijna het laagst in Europa. En dit onderzoek moet blijven, omdat het vaccin alleen bescherming biedt tegen HPV16 en HPV18, die 70 procent van de baarmoederhalskanker veroorzaken."

Hernieuwde aandacht nodig

"Natuurlijk, sinds mensenheugenis zijn besmettelijke ziekten een voortdurende bedreiging van mensen, dieren en zelfs planten. Letterlijk al wat leeft kan ten prooi vallen aan virussen, bacteriën en parasieten. In onze westerse wereld moeten ook wij weer beseffen dat er een invasie van ziekteverwekkers op handen is. Die brengt ook de overleving van ‘de menselijke soort’ ernstig in gevaar brengt. We moeten ons daarom extra bezinnen op de fundamenten van de zorgverlening tot en met de bezorging van doden. Van de 50 miljoen mensen die ieder jaar overlijden, sterven er 16 miljoen aan een infectieziekte. Hun sterfbed staat nu meestal nog in de derde wereld, maar dat is snel aan het veranderen. Deze fundamentele zorg leeft absoluut onvoldoende onder ons mensen en onze overheidsfunctionarissen. De paradoxale oplossing betreft het afweersysteem. Dat moeten we door hernieuwde aandacht voor hygiëne beveiligen én we moeten het voor onze overleving mobiliseren."

Dit is paragraaf 4 uit de lezing. Voor het complete betoog, klik dan  hier