'Ons hart klopt voor kwetsbaar leven' - SGP bij formatiedebat

De Tweede Kamer debatteerde op donderdag 13 november over het verslag van verkenner Wouter Koolmees. Namens de SGP nam Chris Stoffer deel aan het debat. Zijn inbreng is hieronder te lezen.

Verkenner Koolmees leverde zijn verslag in op een gedenkwaardige dag. 11 november 2025. Precies honderd jaar eerder, in 1925, was het namelijk de zogenoemde ‘Nacht van Kersten’. Dominee Kersten, het eerste Tweede Kamerlid van de SGP, had een amendement ingediend om de middelen voor het gezantschap bij de paus in Rome uit de begroting te schrappen. De Katholieke Volkspartij dreigde uit het kersverse kabinet-Colijn te stappen als dat amendement aangenomen zou worden. Liberale partijen roken vervolgens hun kans om het nieuwe kabinet een beentje te lichten. Na drie maanden was het over en uit met Colijn-I. Je ziet maar weer eens dat een kleine partij als de SGP er al vanaf de begintijd toe doet in de politiek…

De SGP bedankt de verkenner voor zijn werkzaamheden en het verslag. Het is mooi dat de verkenner opnieuw zijn ervaring ten dienste wilde stellen aan de landelijke politiek. Ook deze verkiezingsuitslag levert namelijk de nodige zorgen en hoofdbrekens op. Het is geen geheim dat de SGP niet stond te juichen dat D66 als grootste partij uit de bus kwam. Op fundamentele terreinen zijn de SGP en D66 elkaars tegenpolen. U zult bovendien begrijpen dat mijn wenkbrauwen omhooggingen toen D66-leider Jetten juist in deze gedenkwaardige week de opmerking maakte dat vele wegen naar Rome leiden… Ik heb het maar opgevat als een ontluikend besef dat Nederland goed af zou zijn als we weer de weg naar het christelijk geloof inslaan. In ieder geval was dát de duidelijke boodschap waarmee de SGP campagne heeft gevoerd: een christelijke stem voor Nederland!

Toch even terug naar 1925. Want hoe ging het eigenlijk verder na de val van het kabinet-Colijn? De Rob Jetten van toen, de vrijzinnig-democraat Marchant, kreeg als eerste de formatie-opdracht. En geloof het of niet, maar hij wilde een centrumlinks kabinet met wat we nu GroenLinks-PvdA en het CDA zouden noemen. Die poging mislukte jammerlijk in acht dagen. De KVP-voorman Nolens bleef namelijk herhalen dat hij alleen in uiterste noodzaak samen met de sociaaldemocraten wilde regeren, omdat de maatschappijvisies van beide partijen te veel van elkaar verschilden. Ik zie mevrouw Yeşilgöz al kijken. Inderdaad, de geschiedenis herhaalt zich niet, maar rijmt vaak wel. De SGP is benieuwd of zij hierin zo vasthoudend blijft als Nolens.

De SGP constateert dat de uitslag van de verkiezingen nog steeds de weg wijst om in het midden en rechts van het midden een kabinet te zoeken. Zoals ik de verkenner heb aangegeven, liggen volgens de SGP in ieder geval de partijen D66, CDA en VVD voor de hand, maar het is niet bezwaarlijk als eerst de grote winnaars D66 en CDA aan een basis gaan werken. Laten zij zich echt richten op een positieve agenda die de grote problemen aanpakt en zich niet laten verleiden tot ideologische plannen die splijtend werken. Ik heb nog wel een vraag aan de verkenner. Hij schrijft dat D66 en het CDA twee partijen zijn die geen blokkades hebben gelegd. Heb ik het echter goed begrepen dat zij de PVV op voorhand hebben uitgesloten van gesprek? De SGP vindt het niet goed om zoveel kiezers op voorhand weg te zetten. De formatie moet ook aan hun stem recht doen.

Uit de Nacht van Kersten zou je de conclusie kunnen trekken dat de SGP niet schroomt om een kabinet te laten struikelen. In ieder geval klopt de indruk dat de SGP aan bepaalde zaken politiek heel zwaar tilt. Ons hart klopt voor de bescherming van kwetsbaar leven, van jong en oud.
Er is dringend behoefte aan een fatsoenlijk stikstofbeleid en een stimulerend gezinsbeleid. Inspectietoezicht achter de voordeur van kerken en maatschappelijke organisaties kunnen we daarentegen missen als kiespijn. De SGP maakt zich grote zorgen over de wijze waarop juist liberale partijen spreken over fundamentele rechten en vrijheden. De uitspraak dat artikel 1 bijvoorbeeld boven alle andere artikelen zou gaan, getuigt van een zorgwekkend gebrek aan kennis van de Grondwet. Ook bij deze formatie blijkt het nodig om het belang van fundamentele rechten en vrijheden te onderstrepen.

Welk kabinet is er uiteindelijk gekomen na de Nacht van Kersten? Dat werd het eerste kabinet-De Geer. Het wordt wel getypeerd als een extraparlementair intermezzokabinet. Op een dergelijk kabinet zit de SGP nu niet te wachten. We weten nu iets beter dan twee jaar geleden dat het land niet erg opknapt van extraparlementaire constructies. Het kabinet-De Geer I was een combinatie van confessionele ministers en allerlei partijloze ministers van liberale snit. Tegen deze achtergrond is het nog niet zo’n gek voorstel om eerst eens aan tafel te gaan met D66 en CDA om de grondtrekken van een programma te beschrijven. In de hoop dat daarbij toch een basis ontstaat die ons land niet verder van huis brengt, maar waar we echt mee geholpen zijn. De SGP wenst alle betrokkenen Gods zegen op hun verantwoordelijke positie. Aan Zijn zegen is alles gelegen.