Botsing der beschavingen?

ROTTERDAM – De huidige conflicten in Afrika, het Midden-Oosten en de aangescherpte tegenstellingen tussen Rusland en Europa laten zien dat de strijd tussen ideologieën nog steeds actueel is. Het zomernummer van Zicht – tijdschrift van het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP - vraagt daarom aandacht voor het thema Botsing der beschavingen. Europa wordt momenteel van allerlei kanten uitgedaagd. Naast de zichtbare confrontatie met de gewelddadige, radicale islam is er ook het opdringende staatskapitalisme van China en de oligarcheneconomie van Rusland, zo stelt drs. Jan Schippers in het redactioneel.

Maar deze situatie zou niet zo ernstig zijn, wanneer Europa niet tegelijkertijd worstelt met grote interne zwakten. Zo neemt de hechtheid en stabiliteit van Westerse samenlevingen af: vormen van fatsoen, tolerantie en beschaafdheid zijn soms ver te zoeken. Populisme en nationalisme steken her en der de kop op, zeker niet alleen in Griekenland. Ook nemen de sociaaleconomische tegenstellingen toe. De kloof tussen arm en rijk wordt groter. Gebroken gezinnen en de negatieve demografische ontwikkeling doen de rest.

Ideologische wortels conflict blootleggen

De problematiek van de botsende beschavingen die Samuel P. Huntington in 1993 aan de orde stelde, is uiterst actueel geworden door de opkomst van de islam, met name de radicale tak ervan. Het boek ‘Ketters’ van Hirsi Ali laat dit duidelijk zien, zo betoogt redactievoorzitter dr. Klaas van der Zwaag in het zomernummer van Zicht. ISIS-leider Abu Bakr al-Bagdadi hint op een oorlog met Europa en beweert dat in Europa zelf reeds voorbereidingen worden getroffen voor de jihad. Angst en geweld zijn echter geen passende reacties op de opmars van deze wereldreligie. Wel het blootleggen van de ideologische wortels van het conflict in het Westen.

Aboutaleb versus Cohen?

Botsingen en conflicten gaan met geweld gepaard. Hoe kan een wijs politicus het geweld indammen? Deze vraag legde Jan Schippers voor aan dr. Sam Janse, met verwijzing naar het verschil in benadering door Cohen en Aboutaleb. Janse antwoordt: ‘Aboutaleb heeft veel krediet opgebouwd omdat hij het traditionele wegkijken van de PvdA bij multiculturele problemen heeft doorbroken. Dat sluit overigens niet uit dat je, als Cohen, regelmatig kopjes thee drinkt met goedwillende èn kwaadwillende moslims. Voor zover de laatsten dat trouwens willen. Als er uit deze hoek alleen maar onwil en verzet komt, is de harde hand van de overheid nodig om geweld te voorkomen of in te dammen. Belangrijk is het om de grote groep van welwillende moslims mee te krijgen en ze te laten zien dat onze westerse democratie (hoe veel daar ook op aan te merken is) toch te verkiezen is boven ISIS. Dat moet op lange termijn een herbezinning teweegbrengen op de vraag of de keuze voor een bepaalde religie niet meer vrijheid vraagt dan de meeste moslimlanden geven.’

Ideologieën vergroten tegenstellingen tussen religies en beschavingen

Oosterse religies zoals het hindoeïsme en boeddhisme lijken veel vreedzamer. Deze voorstelling van zaken werd de laatste tijd wreed verstoord, zo schrijft mr. Corry-Anne Everse, wetenschappelijk medewerker WI-SGP. Kranten meldden het verzwegen seksueel misbruik van Nederlandse leerlingen door boeddhistische monniken in de jaren zeventig. Verbijsterend waren de beschreven taferelen van de terug naar open zee gesleepte bootvluchtelingen en de waarheid over de deportatie van islamitische Rohingya’s uit Birma. Boeddhistisch nationalisme blijkt in Birma alle sporen van vreedzaamheid en humaniteit bijster. Naast een ontnuchtering geeft ons dit ook een hint van de bron van conflicten. Die ligt niet in de botsing van beschavingen en religies, maar wanneer een ideologie de tegenstellingen tussen verschillende beschavingen of religies vergroot en problematiseert. Het nationalisme dat er in Birma voor zorgt dat het boeddhisme een ideologie wordt en geen andere godsdiensten duldt, leidt tot de drama’s van uitsluiting en verdrijving van de Birmese moslims. Ideologieën buigen een oorspronkelijk misschien vreedzaam idee om tot utopie die mensen in beweging brengt om die ideeën te vuur en te zwaard te bereiken.

Het zomernummer van Zicht behandelt verschillende aspecten van het thema botsing der beschavingen (zie inhoudsopgave hieronder). Het is voor € 8,50 hier te bestellen.

------------------------------------------------------------ EINDE PERSBERICHT ----------------------------------------------------

Noot voor de redactie (niet voor publicatie):

Voor journalistieke doeleinden is een digitale versie van Zicht op te vragen via het e-mailadres wi@sgp.nl of bel 010 7200 785. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jan Schippers, eindredacteur Zicht en directeur Wetenschappelijk Instituut voor de SGP, telefoon 010 7200 785 of mobiel 06-21 580 546; email jaschippers@sgp.nl.

Bijlage bij PERSBERICHT d.d. 7 juli 2015

Inhoud Zicht 41^e jaargang (2015) nr. 2 – ‘Botsende beschavingen’

Blikopener            Kopzorgen over conflictstof en concurrentie - drs. Jan Schippers

Bijbelstudie          Overwegingen bij Hemelvaart en Pinksteren - dr. H. Klink vdm

Interview             ‘Westen moet Russische propaganda pareren’ - drs. Ben Provoost interviewt prof. dr.                                   Alfons Brüning

Thema                   Botsing van beschavingen? - Henri Krooneman

Column                 Focus: Euro en cultuur - prof. dr. Elbert Dijkgraaf

Interview             “Het geweld zit niet in de religie als zodanig, maar in de menselijke geest” - drs. Jan                                        Schippers interviewt dr. Sam Janse

Thema                   Polderboeddhisme: waar blijft de clash? - mr. Corry-Anne Everse

SGP-jongeren       Syrië: een strijd met veel verliezers - Arie Vonk Noordegraaf

Thema                   Hirsi Ali en de botsing der beschavingen - dr. Klaas van der Zwaag

Worldview           De dreigende ondergang van de westerse cultuur - Gertjan van Panhuis MA

Politiek Klassiek   De Stad van God anno nu - Hans Alderliesten

Column                 Brandpunt: De reikende hand - burgemeester Gert-Jan Kats

Lokaal vizier         Anders dan anderen - drs. Wouter Boonzaaijer schrijft over NIDA in Rotterdam

Bezinning              De kerk en de clash met het nazisme - dr. Klaas van der Zwaag

Boekenschap        Schuivende panelen - drs. Jan Schippers en mr. Corry-Anne Everse

Column                 Perspectief: Artikel 36 NGB als kop van Jut - dr. Klaas van der Zwaag