Een gebed zonder end

Lees hieronder de niet uitgesproken spreektekst van SGP-voorman Kees van der Staaij bij het debat over de regeringsverklaring.

Een gebed zonder end!

Als ergens maar geen einde aan lijkt te komen, dan hebben we daar in onze Nederlandse taal deze bijzondere uitdrukking voor.
Zo bezien kan de kabinetsformatie 2017 met recht een gebed zonder end worden genoemd.

Maar vandaag is het dan zo ver dat een nieuw kabinet zich aan de Kamer presenteert.
Een regeringsverklaring op dankdag!
Dat is wel heel bijzonder.
Om misverstanden te voorkomen:
Het is niet zo dat de kerken speciaal een dankdag hebben belegd ter gelegenheid van het aantreden van dit nieuwe kabinet. Al stemt het natuurlijk wel tot dankbaarheid dat er weer een staatsrechtelijk volwaardig kabinet is, met ook nog eens partijen daarin, die in onze politieke buurt in deze zaal zitten.

En als ik toch misverstanden aan het wegnemen ben: het is echt niet de hand van de ChristenUnie en het CDA dat de eerste zondag na de beëdiging van dit nieuwe kabinet de klok werd teruggedraaid, zoals in progressieve kring bezorgd gefluisterd wordt (“dit kan geen toeval zijn”).

Dankdag
Waarom is het dan wel vandaag dankdag?
Omdat het een jarenlange traditie in veel protestantse Nederlandse kerken is om de eerste woensdag in november een “dankdag voor gewas en arbeid” te houden. Een dag om God te danken voor alle zegeningen die Hij geeft.
In de 16e eeuw, de tijd waarin het Wilhelmus werd gedicht, kwam het zelfs regelmatig voor dat de Staten-Generaal een speciale dag van gebed afkondigden. Zoals diezelfde Staten-Generaal door de invloed van de Reformatie ook opdracht gaven voor een vertaling van de Bijbel in onze volkstaal.

De strekking van de dankdag spoort goed met de toonzetting van ons volkslied:
In het 12e couplet horen we: “de Heer van hierboven, die alle ding regeert, die moet men altijd loven.”

Vanuit deze geest van het Wilhelmus wil de SGP het nieuwe kabinet van harte Gods zegen toewensen.

Wilhelmus
Een oud Nederlandse gezegde luidt: “wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd”.
Daarom wil ik VVD, CDA, D66 en ChristenUnie bedanken voor de aandacht die zij in het regeerakkoord vragen voor onze Nederlandse eigenheid, zoals die ingekleurd wordt door
ons volkslied, onze vaderlandse geschiedenis, door de kunstschatten die in het Rijksmuseum terug te vinden zijn.

Nu ik toch met dankwoorden bezig ben:
Heel waardevol dat de plechtige beëdiging van ministers en staatssecretarissen door onze Koning in de openbaarheid plaatsvond. Op deze manier werd ook nog eens de belangrijke rol van de Koning in ons staatsbestel voor het voetlicht gebracht. Ik wil hiervoor een royaal compliment uitspreken in de richting van D-66 leider Pechtold. Hij heeft immers in het verleden herhaaldelijk hierop aangedrongen. Dit is nu eens een voorbeeld van een geslaagde vernieuwing. 

Laat ik de wens uitspreken dat een andere bescheiden, symbolische vernieuwing het eindelijk ook eens gaat halen. Ik geef het gelijk toe: natuurlijk zijn er belangrijker zaken.
Maar nu we het toch over nationale symboliek hebben: wat zou het passend zijn om in deze plenaire zaal gewoon een Nederlandse vlag te hebben staan, zodat je in één oogopslag ziet dat dit het Nederlande parlement is. Dat je in de vergaderzaal van je nationale parlement je vlag neerzet, zou toch even vanzelfsprekend moeten zijn als dat het volkslied op school wordt aangeleerd…

Faire kans
Mevrouw de Voorzitter, zoals de SGP al eerder heeft aangegeven, willen wij dit christelijk-liberale-sociale kabinet dat zich hier vandaag presenteert een faire kans geven.
Wij steunen liever goede plannen dan dat wij plezier beleven aan het afschieten daarvan.

Rutte-III komt met een ambitieuze politieke agenda.

Onder het motto ‘tel uw zegeningen’ noteren wij positieve punten waar ook wij in de afgelopen jaren vaak voor gepleit hebben, zoals de steun in de rug voor gezinnen, de investeringen in wijkagenten, het extra geld voor defensie. Heel goed!

De SGP is ook dankbaar voor de extra aandacht voor hulp voor vrouwen die ongewenst zwanger zijn, voor extra inzet voor de bestrijding van pijn bij zieken en stervenden, voor de actieve bestrijding van eenzaamheid waaronder zoveel oudere mensen dagelijks te lijden hebben. Ongelooflijk belangrijk!

Waardering hebben wij ook voor de dikke streep onder de onderwijsvrijheid, de groen-rechtse ambities op het terrein van klimaat en energie, en voor de inzet voor meer en betere vluchtelingenopvang in de regio.

Ronduit positief zijn wij over de heruitvinding van het ministerie van landbouw. Een bemoedigend signaal voor boeren, tuinders en vissers die zich de afgelopen jaren vaak in de steek gelaten hebben gevoeld. Wel zijn we benieuwd naar de concrete plannen om hen weer meer perspectief te bieden!
Zorgen hebben wij over de financiering van het groene onderwijs. Het lijkt erop dat de belofte van het regeerakkoord om het groene onderwijs op dezelfde manier te financieren als het reguliere onderwijs niet wordt waargemaakt. Gaat het kabinet hier wat aan doen?

Tussen het geduldig papier en de echte werking in de praktijk zitten nog heel wat hobbels en kuilen.
Neem bijvoorbeeld de maatregelen om mensenhandel en misstanden in de prostitutie aan te pakken, zoals de instelling van een pooierverbod. Chapeau daarvoor.
Tegelijk zien we dat eerdere plannen, zoals de leeftijdsverhoging naar 21 jaar, nog steeds niet door het parlement zijn gekomen. Hoe wil het kabinet voorkomen dat dit risico zich opnieuw voordoet? Is niet juist hier spoed-wetgeving geboden?

Ook voor de groene plannen geldt dat zij niet moeten blijven steken in vrijblijvendheid. De verduuurzamingsslag moet wel waargemaakt worden.
De doelen zijn ambitieuzer dan de maatregelen. Waarom wordt niet meer ingezet op energiebesparing, waar nog heel veel te halen is?

Een goed begin, noemde de nieuwe minister van Defensie het extra geld voor onze krijgsmacht. Terecht. Met de 1,5 miljard kunnen de gaten worden gedicht. Voor een slagvaardige krijgsmacht is na de hakbijl van alle bezuinigingen niettemin meer nodig. Wanneer krijgt dat goede begin een overtuigend vervolg?

De verbetering van koopkracht van de eenverdiener is zeer welkom. Maar er is echt meer nodig om de gapende kloof in belastingdruk te verkleinen. Iemand die als alleenverdiener 40.000 euro in de gezinsportemonnee legt, moet elk jaar 8500 euro meer aan de belasting betalen (dat is meer dan 700 euro per maand!), dan de buren die samen die 40.000 Euro in hun gezinsportemonnee stoppen. Dit kan écht niet!
Erkent het kabinet dit? Wanneer wordt dit onrecht nu echt aangepakt?

Het financiële plaatje van het nieuwe kabinet laat heel wat investeringen zien. Het zal er op aankomen om in tijden waarin er wat meer financiële armslag is, geen geld over de balk te gooien. De SGP heeft ook in het verleden juist in de betere jaren vaak aandacht gevraagd voor de wijsheid van de bijbelfiguur Jozef, die in de vette jaren de graanschuren vulde voor de magere jaren. Mijn vraag aan de premier: hoe wordt de begroting Jozef-proof?

De grootste zorgpunten van de SGP zitten niet op het terrein van geld en goed. Die gaan veel meer over fundamentele waarden en normen.

Een drastische koerswijziging is nodig in de bescherming van kwetsbaar leven.
Dan denk ik aan de bescherming van het kwetsbare ongeboren leven, het feit dat 1 op de 7 zwangerschappen in Nederland eindigt in een abortus.
Maar evenzeer schokkend zijn ook de ontwikkelingen rond het einde van het leven.
Er zijn grote zorgen over de opgerekte euthanasiepraktijk, zo bleek afgelopen maandag weer bij een hoorzitting in de Kamer. Heel veel artsen hebben terecht moeite met het doden van dementerende mensen die zelf hun wil niet meer kenbaar kunnen maken. En bij psychiatrische patiënten is de doodswens zo vaak verbonden met hun ziektebeeld, dat er alle reden is om niet de druk op psychiaters op te voeren om euthanasie toe te passen, maar juist hiermee te stoppen. Wat is het antwoord van het kabinet hierop?
De SGP vraagt het kabinet krachtig stelling te nemen tegen de kleine, fanatieke lobby die steeds fanatieker een recht op zelfdoding opeist. Concreet: is het kabinet bereid op te treden tegen een zelfmoordhandboek van een Australische arts, een boek dat in zijn eigen land inmiddels verboden is?

Het is niet zo dat je christen moet zijn om hier tegen te zijn, zoals wel eens gesuggereerd wordt. Veel breder is gelukkig nog de overtuiging in onze beschaving verankerd dat het leven geschenk is, en geen bezit, dat we eerbied voor het leven moeten koesteren, en niet iets waar je al dan niet voor kiest. Die beschaving staat op het spel.

Hier waakzaam te zijn, is maatschappelijk van veel groter belang, dan het in het alfabetische volgorde zetten van de begrippen veiligheid en justitie in de naamgeving van het departement.

Wat er te wensen overblijft? een ministerie met uitdrukkelijk focus op het gezin. Terecht is er voor het gezin als hoeksteen van onze samenleving in omringende landen wel specifieke aandacht. In bijvoorbeeld in Vlaanderen een ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Gezin. De SGP verzet zich tegen de tendens om het belang van het natuurlijke gezin te relativeren, de begrippen vader en moeder uit onze wetgeving te weren, en om in naam van genderneutraliteit overdreven allergisch te reageren op het man-vrouw onderscheid.

De SGP vraagt ook uitdrukkelijk aandacht voor de zondagsrust. Is het kabinet bereid af te zien van de intrekking van de Zondagswet?
En wat is de boodschap van dit kabinet aan de bladenman, de bloemenman in het Groningse Paddepoel, die vanuit Den Haag hoorde dat winkelopenstelling op zondag alleen bedoeld is voor wie dat wil, maar die vervolgens torenhoge zondagsrustboetes opgelegd ziet omdat hij op zondag gewoon dicht wil zijn? Ik was blij dat een kamermeerderheid zich eerder achter onze motie schaarde om hier iets tegen te doen, maar gaat het kabinet hiermee ook echt aan de slag?

In het internationale beleid volgt de SGP met grote belangstelling de nieuwe koers rond twee gevoelige punten: het Israelbeleid en de Europese Unie. Niet alleen omdat de vier coalitiepartijen hier nogal van mening verschillen, maar ook omdat het voor de SGP aangelegen thema’s zijn.
De Israelparagraaf in het regeerakkoord is summier. Is Nederland bereid om ook stelling te nemen tegen VN-organisaties als Unesco die hun mandaat misbruiken als politiek wapen tegen Israël? Keert het kabinet zich ook tegen de schadelijke beweging die aanstuurt op boycot en sancties tegenover Israël en het dwarsbomen van investeringen in dit land?

En als het om de Europese Unie gaat: Ik zie een concreet programma voor meer Europa, maar weinig concreets over versterking van de nationale zeggenschap? Gaat het kabinet ook concreet aan de slag met minder Europa?

In deze korte bespreking van een aantal onderwerpen van het kabinetsbeleid, heb ik een gevoelig punt laten liggen: de spoed-wietwet.
Al in het debat over het eindverslag heb ik laten weten dat de SGP die spoedwietwet geen goed idee vindt. Met verslaving moet je niet experimenteren.
De heer Buma herinnert zich dat nog wel.
Het onderwerp liet me niet los, en ik heb er nog eens over nagedacht: hoe kan het toch dat zulke verstandige mensen als Buma en Segers dit hebben prijsgegeven in de formatie? Daar moet toch meer achter zitten?
Zouden CDA en CU niet stiekem hebben gedacht: kijk nu eens naar dat raadgevende referendum. Dat hebben we lang geprobeerd tegen te houden, maar toen het er eindelijk was, ging het al snel in rook op. Pechtold en Klaver bezigen nu precies de conservatieve taal waar ze zich jaren lang tegen gekeerd hebben.
Dat is waar en inderdaad zeer opvallend! Wie weet is ook hier het bezit van de zaak snel het einde van het vermaak…

En wat die referendumwet betreft: wij zullen om de intrekking geen traan laten, vonden het een vlees-noch-vis wet die meer onbehagen wekte dan bestreed. Feit is wel dat die intrekking gemakkelijk opgevat kan worden als een lange neus naar de gewone man. Daarom is de uitdaging om tegelijk te laten zien dat dit kabinet de gewone burger wel meer wil betrekken bij besluitvorming en ook vertrouwen onder de bevolking wint.
Mijn vraag is wel: hoe gaat dit kabinet dat doen?

Vraagt dat heel concreet niet minder jojo-beleid? Dus niet eerst tegen huiseigenaren zeggen, u wordt beloond als u snel uw hypotheek aflost, en vervolgens dat weer ongedaan maken als dat gebeurd is? Ook die versnelde afbouw van de hypotheekrente-aftrek schaadt toch juist vertrouwen?

Hoe gaat het kabinet vertrouwen winnen in de zorg?
Bij de mensen die bezorgd zijn dat de wijkverpleging verschraalt?
Bij de mantelzorger die zich in de steek gelaten voelt?
Bij die ouders die bezorgd zijn dat zij einden moeten gaan reizen voor de Geestelijke Gezondheidszorg van hun psychisch zieke dochter?
Natuurlijk is er reden tot dankbaarheid voor de goede gezondheidszorg die we in Nederland hebben, maar dat is geen pleister die je kunt plakken op alle wonden.

Ik ga afronden.
In het begin van mijn bijdrage heb ik verteld waarom het vandaag dankdag is, dat het een oude traditie is. Maar de vraag blijft natuurlijk: waarom is een aparte dag nodig?
Het antwoord hierop is niet zo’n mooi verhaal.
In de praktijk van alledag komt het er veel te weinig van.
Ook in de politiek gaat het ons vaak zo gemakkelijk af om te klagen over wat er niet deugt. Voordat je het weet zie je eraan voorbij dat er veel zaken goed gaan, dat er ondanks alles ook vaak weer overvloedig reden tot dankbaarheid is.
Het is heel bijzonder: als je dankt voor het goede wat je hebt ontvangen, schept dat vaak meer vertrouwen in de toekomst, dan wanneer je je blindstaart op wat je mist.

Als het aan het nieuwe kabinet ligt, gaan leerlingen straks massaal naar het Rijksmuseum. Uitstekend plan. Laat die leerlingen dan vooral even gaan kijken bij het beroemde schilderij van Nicolaes Maes, een van Rembrandt meest talentvolle leerlingen. Ik doel op het schilderij dat bekend is als “het gebed zonder end”.
Rond 1656 schilderde hij in olieverf op doek een oude vrouw in gebed. Het Rijksmuseum meldt daarover dat een oude vrouw vol overgave bidt voor ze aan haar maaltijd begint. Ze laat zich niet afleiden door de bedelende kat die ongeduldig aan het tafelkleed trekt.” Dit beeld van de oude vrouw is daarmee een mooie aanmoediging tot zelfbeheersing en tot dankbaarheid tegenover God.

In de richting van het nieuwe kabinet wil ik zeggen: weet u gesteund, van welke partij u ook bent, dat ook nu heel veel burgers om Gods zegen en om wijsheid voor u bidden. Een gebed zonder end.